Địa liền

Địa liền

Tên gọi khác của địa liền: Địa liền, Thiền liền -  thuộc họ Gừng                  

Mô tả địa liền

Cây thảo sống lâu năm. Thân rễ hình trứng gồm nhiều củ nhỏ. Lá 2-3 cái một, mọc xoè ra trên mặt đất, có bẹ. Phiến rộng hình bầu dục, thót hẹp lại thành cuống, mép nguyên, hoa trắng pha tím, không cuống, mọc ở nách lá. Toàn cây, nhất là thân rễ, có mùi thơm và vị nồng, hoa tháng 4-7.

Bộ phận dùng:

Thân rễ,  thường gọi là Sơn nai hoặc Tam nai.

Nơi sống và thu hái:

Cây của Á châu nhiệt đới (Ấn Độ, Nam Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Campuchia, Malaixia và Việt Nam). Ở nước ta, địa liền mọc rải rác ở rừng vùng núi thấp và trung du, và mọc tương đối tập trung ở những rừng khộp họ Dầu ở vùng Tây Nguyên.

Tính vị, tác dụng của địa liền

Địa liền có vị cay, tính ấm, có tác dụng âm trung tiện, tán hàn, trừ thấp, trừ nề khí. Nước chiết ở củ có tính hạ đờm, lợi trung tiện. Người ta đã nghiên cứu về tác dụng giảm đau, hạ sốt và chống viêm của Địa liền.

Công dụng, chỉ định và phối hợp:

Thường dùng trị ăn uống không tiêu, ngực bụng lạnh đau, tê phù, tê thấp, nhức đầu, đau răng do phong. Còn được dùng để trị ỉa chảy, hoắc loạn và trị ho gà.

Cách dùng: Ngày dùng 3-6g dạng thuốc sắc, thuốc bột hay viên hoặc ngâm rượu. Rượu Địa liền (ngâm củ Địa liền trong rượu 40-50 độ, trong 5-7 ngày) có thể dùng xoa bóp hoặc uống làm bớt nhức mỏi gân cốt, đau lưng và làm cho máu huyết thông hoạt. Cũng dùng trị nhức đầu và phù thũng. Nước chiết củ dùng trị ho, làm bớt hôi miệng, làm cao dán trị nhức mỏi.

Đơn thuốc có vị địa liền

Ngực bụng lạnh đau, tiêu hoá kém: Địa liền 4-8g, sắc uống hoặc tán bột uống.

Chữa ho gà, Địa liền: 30g, lá Chanh 30g, vỏ rễ Dâu (tẩm mật ong) 100g. Rau sam tươi 100g, Rau má tươi 1000g, lá Tía tô 50g, đường kính vừa đủ, nấu với 1.2 lít nước, có còn 0.4 lít. Trẻ em mỗi ngày uống 15-30 ml.

Cảm sốt nhức đầu: Địa liền 5g, Bạch chỉ 5g, Cát căn 10g, tán bột làm viên uống. Ta thường sản xuất viên Bạch địa căn này (gồm Địa liền 0,03g, Bạch chỉ 0,10g, Cát căn 0,12g) dùng giúp giảm đau trong bệnh sốt xuất huyết và sốt cao ở một số bệnh truyền nhiễm.

Ghi chú: người có hoả uất, âm hư, thiếu máu, không dùng.